TÜKENMİŞLİK SENDROMU
2013 itibariyle hayatımıza medya ile dahil olan ancak önceki yıllardan itibaren zaten psikolojide
var olan bir kavram: Tükenmişlik Sendromu. Özellikle, yaşam sürecindeki değişimler ve çalışma
şartlarının etkisiyle gelişebiliyor. Tükenme; kısır, içinden çıkılmaya çalışılan ancak çıkılamayan bir
süreci içermektedir. Hepimiz yaşamımızın bir döneminde bu süreçten geçmekteyiz. Bir kısmımız
farkına vararak bu süreci atlatıyor, bir kısmımız süreci sürdürmeye devam ediyor, bir kısmımız ise bu
durumun farkına dahi varmıyor.
Tükenmişlik sürecine baktığımızda; aslında psikolojik strese maruz kalma periyodu ile aynı
seyirde devam ediyor. Stres olgusu belli bir noktada olduğunda; bireye canlılık hareketlilik
kazandırırken, normalden fazla stres mevcut olduğunda ise kaygı süreci artmaktadır. Kaygı sürecinin
artmasına bağlı olarak performansta psikolojik ve fizyolojik bir bozulma gelişmektedir. Tükenmişlik
sürecinde de stres sürecinde olduğu şekilde aşırı düzeyde bir stres faktörü bulunuyor örneğin:
çocuk, doğum, hamilelik, ilişki –evlilik problemleri, hastalık, belirsizlik, ekstra iş yükü vb. Bu stres
faktörü olgusuna yönelik başetme açısından yetersiz zaman ve yetersiz psikolojik fizyolojik kapasite
bulunuyor. Yeterince zamana sahip olmadan stres koşulu ile başedilmeye çalışıldığında, bu süreci
yaşayan birey yetersizlik ve başarısızlık duygusu ile karşı karşıya kalıyor. Yetersizlik ve başaramama
duygusu psikolojik olarak bireyi çökertirken fizyolojik olarak beden üzerinde etkilerini gösteriyor. Bu
süreçte tıpkı kısır bir döngünün içerisinde savrulur gibi birey yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeye
çalışıyor. Maalesef; bu periyod sağlıksız olarak işlediğinden kişi kendine uzak, duygu durumu olumsuz
duygu-durumunda seyreden, tükenmişlik sendromu taşıyan bireyler yaşam koşullarına yönelik
başetme gücü azalmış bir şekilde hayatlarını idame ettiriyorlar.
Tükenmişlik sürecini yaşayan bir anne için, çocuğunun ya da eşinin davranışları istek ve
beklentileri anlamsız hale gelmeye başlıyor. Çünkü burada anne birey olarak kendi anlamını
kaybettiğinden ve kendine verimli olamadığından ne çocuğuna sağlıklı annelik yapabiliyor ne de eşiyle
olan ilişkisini sağlıklı bir şekilde sürdürebiliyor. Tükenmiş bir çalışan ise; işini yapılması gerektiği için
yapmaya başlıyor, işine ait olma duygusunu kaybediyor, performansında bir azalma gösteriyor ve en
önemlisi de hayatının anlamlılığını kaybediyor. Ayrıca tükenmişlik yaşayan çalışan çalışma
arkadaşlarıyla veya ilişkilerinde ciddi problemler yaşayabiliyor.
Tükenmişlik Sürecinde Olduğunuzun Belirtileri Nelerdir?
*Fizyolojik ve psikolojik yorgunluk
*Hayatın anlamsızlığı düşüncesi
*Normalden fazla yemek yeme, alkol, sigara vb. Kullanımı
*Ekstra uyku ya da uykusuzluk
*Olumsuz duygu içeriğinde artış (öfke, kaygı, korku, gerilim, mutsuzluk, huzursuzluk)
*Kilo artışı veya kilo azalması
Tükenmişlik depresyonla benzer özellikler göstermektedir. Ancak yoğun bir stres faktörü ve bu
durumla başedeme ve fizyolojik ve psikolojik olarak yetersiz olma durumunu tükenmişlik

içermektedir. Tükenmişlik süreci içerisinde bir depresyon olgusunu barındırmaktadır. Çünkü bireyin
olumlu düşünme ve hissetme becerisi tamamiyle bozulmuştur. Bu sürecin bir buçuk aydan fazla
sürdüğü hallerde mutlaka bir uzmandan yardım alınması gerekmektedir. Yardım alınmadığı takdirde
depresyon şiddetli bir hale gelecek şekilde artarak devam edecektir bireyin yaşamıda bu süreçten
ciddi şekilde olumsuz etkilenecektir.

Uzman Psikolog / Psikoterepist
Pedagog - Aile Danışmanı
Dilara Pepedil

Yazının tüm hakkı Dilara Pepedil'e aittir, izinsiz kopyalanamaz.

NARSİST OLMAK YA DA BİR NARSİSTİN KARŞISINDA OLMAK
Hayatınızda belki de en çok problem yaşadığınız kişi bir narsisttir kim bilir?
Narsisizm yüzyıllar önce mitolojide yer alan ve elbette psikolojide de kendine
yer bulan bir kavram. ‘Narkissos’ kendine öylesine hayrandır ki sudaki
yansımasına kapılıp düşer, hayatının sonu da maalesef kendine hayranlığından
gelir. 21. Yüzyılda en çok savunulan kavramlardan bir tanesi kendinizi daha
çok sevin, kendiniz için bir şeyler yapın, kendiniz için neler yaparsınız
söylemleri ile yaygınlaşırken dünyanın gidişatı da bir bakıma narsist olmayı
teşvik etmekte. Ancak kendini sevmek ve narsisizm birbirinden ayrılan
kavramlar.
Kendini sevebilme becerisi kazanan kişi, sahip olduğu artı ve eksilere bütün
olumlu olumsuz özellikleriyle kendini kabul edebilme becerisini kazanmıştır.
Kendini koşul ne olursa olsun sevebilme yetisini taşımaktadır. ‘ Kendinizi
seviyor musunuz?’ diye sorulduğunda büyük bir çoğunluk ‘aa sevmez miyim,
insan kendini sevmez mi?, kendini sevmeyen bir başkasını nasıl sever
söylemleriyle cevap vermektedir. Ancak; kendini koşulsuz sevme ve koşulsuz
kabul edebilme becerisi sanıldığı kadar kolay değildir. Çünkü insanın kendini
sevebilmesi yaşamında yaptığı tüm hataları, iyi kötü ayırtetmeden tüm
yaşadıklarını, maruz kaldığı olumsuz tutumları, pişmanlıklarını, öfkelerini,
olumsuz tüm hislerini ve hayatında yanlış yaptığı ya da kendisine yanlış yapılan
herkesi ve en önemlisi de kendini affedebilmesini de barındırır. Şimdi aynı
soruyu yeniden soruyorum ‘kendinizi koşulsuz seviyor ve kabul ediyor
musunuz?’
Yukarıda kendini sevme becerisini içeren tüm başlıklar açıkçası tek tek ele
alınıp açıklanması gereken kavramlar, görüldüğü üzere kendini sevme becerisi
birçok kavramı da içerisinde barındırıyor. Yazımızın konusu narsisizme
dönersek eğer bir narsist her şeyden çok kendini çok sevmektedir. Fakat bu
sevgi asla bir koşulsuz sevgi özelliği taşımamaktadır. Narsist biri bilinçaltında
kendisini öylesine yetersiz hisseder ki bunu gizlemek adına kendi isteklerine ve
kendi dünyasına, kendi koşullarına ekstra özen göstererek bu durumu kapatmaya
çalışır. Narsist birinin her ilişki düzeyinde, öncelik olarak kendi ihtiyaçları
gelmektedir. Karşısındaki kişi çıkarlarına uygun amaca hizmet ettiği takdirde,
ilişkisini sürdürmek adına hiçbir problem yoktur. Ama; bir gün gelirde çıkarları
yeterince karşılanmazsa o ilişkiden koşar adım uzaklaşacaktır. Narsist biri asla
fedakarlık göstermez ve her zaman kendi isteklerini ön plana alarak davranışlar
sergilemektedir. Bir narsist; duyguları ifade etmeyi her zaman yetersizlik olarak

görmektedir. Ayrıca; çatışma anlarında narsist birinin stratejisi her zaman ‘en iyi
savunma saldırıdır’ yaklaşımıdır. Bir narsist; hiçbir zaman hatalı olduğunu kabul
etmeyecektir ve eleştiriyi hiçbir zaman sindiremeyecektir. Çocukken her istediği
yerine getirilen ve şımartılan her isteğine evet denilen çocukların ilerde
potansiyel narsist olma eğilimi çok yüksektir. Narsist kişi bencil eğilimi
fazlasıyla taşımaktadır. İlişkide bir taraf narsistse eğer o ilişkide narsist bireye
yönelik empati beklentisi kesinlikle karşılanmayacaktır. Narsist kişi ‘hayır’
kelimesini kesinlikle kabullenmeyecektir. Bu kavramların varlığı narsistik
kişilik bozukluğu taşıyan bireylerde gözlenmektedir. Narsist kişiler gerçek
sevgiyi, fedakarlığı ve koşulsuz sevgiyi bilmediklerinden daha çok çıkarlarına
hedeflerine yönelik olarak sığ düzeyde ilişkiler kuracaklardır.
Narsistik eğilime bağlı tutum ve davranış bozukluklarının terapi koşulunda
tedavisi uzun süreli olarak mümkündür; fakat bir narsistin tedavi alma eğilimi
göstermesi ve terapi desteğine başvurması çok zordur. Karşınızda bir narsist
varsa eğer bu ilişkiyi sürdürmek ciddi bir mücadele ve herşeyden önemlisi
sağlıklı ve güçlü bir ruh sağlığına sahip olmayı gerektirmektedir. Karşınızdaki
eşiniz, patronunuz, anneniz, babanız, kayınvalideniz, çocuğunuz, arkadaşınız,
sevgiliniz bir narsistse onun ihtiyaçlarını karşılamaktan ve önceliklerinizi ona
vermekten kendinizi bazen kaybedebilirsiniz. Bu süreçte kendinizi narsiste
kurban etmemek için mutlaka profesyonel destek almalısınız. Birey olarak
hayatınızdaki bir narsisti haketmediği bir noktaya koyduğunuzdan, hayatınızda
denge problemi yaşamanız olası görünmektedir. Narsistik eğilim taşıyan bir
ilişkide; alma-verme dengesi duygusal olarak ve ilişki açısından dengede
gelişmeyecektir. Bir taraf kendinden fazlasıyla verirken karşısındaki bir
narsistse aldıklarına karşılık duygusal ve ilişki açısından aldıkları kadar hatta
daha azını dahi vermeyecektir. Sağlıklı ilişki duygusal olarak dengeli bir alış-
veriş barındırırken bir narsistle olan ilişkide alma eğilimi sadece narsist tarafa
yönelecektir.
Bu sebeple zararın neresinden dönülse kardır yaklaşımıyla da olsa kendinizi ve
hayatınızı değiştirebilmek için hiçbir zamanın geç olmadığını ve her yeni günün
kendinize şans vermek için yeni bir mucize taşıdığını hatırlayın. Bu süreci ister
profesyonel destek alarak ister sadece bir kararın peşinden tutarlılık ve
kararlılıkla devam ederek sağlayabilirsiniz.

Uzman Psikolog / Psikoterapist
Pedagog - Aile Danışmanı
Dilara Pepedil

Yazının tüm hakkı Dilara Pepedil'e aittir, izinsiz çoğaltıp kopyalanamaz.